در برخي موارد ممكن است مخاطب دعوا و يا به اصطلاح خوانده غايب باشد و در هيچ يك از جلسات دادگاه حضور پيدا نكند. اين وضعيت پيش آمده باعث مي‌شود دادگاه براي احقاق حق افراد اقدام به صدور راي غيابي كند. سوالي كه به وجود مي‌آيد اين است كه اگر شخص غايب از حكم صادره مطلع شود در اين صورت چه اقدامي مي‌تواند انجام بدهد؟ در اين مورد شخص مي‌تواند از حكم صادر شده در مهلت مقرر واخواهي كند كه از انواع مختلف دعوا محسوب مي‌گردد. در اين مطلب سعي در توضيح دادن اين احكام داريم.
واخواهي
به معناي اعتراض كردن به راي غيابي است. هرگاه عليه خوانده، حكم غيابي صادر شود او مي‌تواند در همان دادگاه صادر‌كننده حكم به آن اعتراض كند. اين اعتراض محكوم عليه غايب به حكم غيابي را واخواهي مي‌گويند.
آراي قابل واخواهي
۱.احكام غيابي صادره از دادگاه‌هاي نخستين: احكامي كه دادگاه‌هاي بدوي در غياب خوانده دعوا صادر مي‌كنند قابل واخواهي هستند.
۲.آراي غيابي شوراي حل اختلاف: احكام و قرارهاي غيابي صادره از جانب قاضي شوراي حل اختلاف قابل واخواهي هستند.
۳.احكام غيابي صادره از دادگاه تجديدنظر: احكامي كه دادگاه‌هاي تجديدنظر در غياب تجديدنظر خوانده صادر مي‌كنند قابل واخواهي است.
(بايد توجه داشت قرارهاي غيابي صادره از دادگاه‌هاي بدوي و تجديدنظر قابل واخواهي نيستند. )
اصحاب واخواهي
همان اصحاب دعواي نخستين هستند. خوانده مرحله نخستين، واخواه و خواهان مرحله نخستين، واخوانده نام دارد.
درصورت فوت يا ورشكستگي هر يك از اصحاب دعواي اصلي، وراث در دعواي واخواهي دخالت خواهند كرد.
ممكن است برخي از محكوم‌عليهم غيابي، واخواهي كنند در اين صورت راي فقط نسبت به ايشان قابل نقض است مگر اينكه راي قابل تجزيه نباشد كه در اين صورت نسبت به همه نقض مي‌شود.
در واخواهي علاوه بر اصحاب دعواي نخستين، اشخاص ثالث نيز مي‌توانند در قالب ورود ثالث و جلب ثالث وارد دعوا شوند. واخواه در صورت تمايل به جلب ثالث بايد درخواست جلب را با دادخواست اعتراض همراه هم به دفتر دادگاه صادر‌كننده حكم غيابي تسليم كند. واخوانده نيز حق دارد در اولين جلسه رسيدگي جهات و دلايل خود را اظهار كرده و ظرف ۳ روز دادخواست جلب ثالث را تقديم دادگاه كند.
مهلت واخواهي
طبق قانون براي اشخاص داخل كشور ۲۰ روز و براي اشخاص مقيم خارج از كشور ۲ ماه از تاريخ ابلاغ حكم غيابي است.
مهلت واخواهي در صورت وجود عذر موجه
محكوم‌عليه غايب درصورت وجود عذر موجه مي‌تواند پس از مهلت مقرر دادخواست بدهد و جهات عذر و دليل موجه‌بودن آن را به دادگاه صادر‌كننده حكم غيابي تقديم كند. دادگاه ابتدا ادعاي او را بررسي مي‌كند و در صورتي كه عذر را موجه تشخيص دهد قرار قبولي دادخواست را صادر مي‌كند كه در اين صورت اجراي حكم، اگر در حال انجام باشد متوقف مي‌شود. چنانچه دادگاه عذر اعلام‌شده را موجه نداند قرار رد دادخواست را صادر مي‌كند.
عذر‌هاي موجه عبارتند از: ۱.بيماري سخت مانع حركت ۲.فوت يكي از والدين يا فرزندان يا همسر ۳.حوادث قهري ۴.توقيف يا در حبس و زندان بودن.
اين عذر‌ها در صورتي موجه هستند كه در آخرين روز مهلت هم موجود باشند.
مهلت واخواهي در صورت ابلاغ قانوني حكم غيابي
محكوم‌عليه غايب در صورت ابلاغ قانوني حكم نيز نمي‌تواند خارج از مهلت مقرر واخواهي كند. اما اگر واخواه مدعي عدم‌اطلاع از مفاد راي باشد ضمن اثبات اين ادعا، مي‌تواند به‌صورت خارج از موعد، واخواهي كند. اگر قاضي اين ادعا را صحيح بداند قرار قبولي را صادر مي‌كند.
مهلت واخواهي در صورت فوت، حجر، ورشكستگي و…محكوم‌عليه
فوت، حجر و يا ورشكستگي محكوم‌عليه غايب و همچنين زوال سمت شخصي كه به آن سمت در دادرسي دخالت داشته موجب ابلاغ مجدد راي و تمديد مهلت مي‌شود.
آثار واخواهي
منظور از آثار، تاثيراتي است كه رسيدگي بر اجراي حكم مي‌گذارد. شامل دو اثر تعليقي و انتقالي است كه در پايين به طور كامل شرح داده شده است.
۱.اثر تعليقي بر اجراي حكم
اثر تعليقي يعني معلق‌شدن اجراي حكم تا پايان مهلت واخواهي. صدور دستور اجراي حكم ممنوع است و اگر در مهلت مقرر واخواهي شده باشد دستور اجراي حكم تا روشن شدن نتيجه صادر نمي‌شود.
با پايان يافتن مهلت و عدم شكايت محكوم‌عليه غايب نسبت به حكم، به درخواست محكوم‌له بايد دستور اجراي حكم صادر شود. اگر محكوم‌عليه غايب پس از مهلت مقرر با ادعاي عذر موجه اقدام به واخواهي كند چنانچه قرار قبولي دادخواست مزبور صادر شود اجراي حكم متوقف مي‌شود.
طبق قانون اگر در مهلت مقرر واخواهي صورت نگيرد اجراي حكم غيابي به درخواست محكوم‌له منوط به معرفي ضامن معتبر يا گرفتن تامين متناسب از محكوم‌له است مگر اينكه اجراييه يا دادنامه به محكوم‌عليه ابلاغ واقعي شده باشد.
۲.اثر انتقالي
اثر انتقالي به اين مفهوم است كه به وسيله واخواهي اختلاف از مرحله پيشين به مرحله جديد، تماما منتقل مي‌شود. يعني دادگاه مجددا بايد رسيدگي و صدور راي كند.
۳.اثر واخواهي در خسارات ناشي از اجراي حكم
طبق قانون در صورتي كه واخواهي پس از اجراي غيابي مطرح شود و حكم به نفع واخواه صادر شود واخوانده ملزم به جبران خسارت ناشي از اجراي حكم غيابي مي‌گردد.
آيين دادرسي
آيين دادرسي اشاره به تشريفات رسيدگي واخواهي در دادگاه دارد. شامل سه بخش شرايط دادخواست، حقوق واخواه و حقوق واخوانده مي‌شود.
واخواه و واخوانده بايد بدانند چه حقوق و تكاليفي بر عهده دارند تا حقي از آنها ضايع نشود همچنين واخواه بايد آگاه به شرايط تنظيم دادخواست باشد. زيرا وجود نقض در دادخواست مي‌تواند منجر به صدور قرار رد دادخواست گردد.
شرايط دادخواست واخواهي
۱.در دادخواست بايد نام و اقامتگاه واخواه و نماينده او و نام و اقامتگاه واخوانده درج شود.
۲.هزينه دادرسي بايد پرداخت شود.
۳.تعداد نسخ دادخواست و ضمائم آن بايد به تعداد واخواندگان بعلاوه يك نسخه باشد.
۴.درصورت نقص دادخواست، به نحو مقرر در مرحله بدوي، بايد اخطار رفع نقص صادر و دادخواست تكميل شود. درصورت عدم رفع نقص مدير دفتر قرار رد دادخواست را صادر مي‌كند. اين قرار ظرف ۱۰ روز از تاريخ ابلاغ يا الصاق به ديوار دادگاه قابل‌اعتراض در نزد رئيس شعبه است. اين نظر قابل اعتراض مجدد نمي‌باشد.
حقوق واخواه
واخواه بايد از همه حقوق دفاعي كه خوانده در اولين جلسه دادرسي دارد بهره ببرد. اين حقوق بايد در دادخواست واخواهي اعمال شود پس واخواه مي‌تواند عندالاقتضا به بهاي خواسته اعتراض كند و يا ساير ايرادات را مطرح نمايد.
حقوق و تكاليف واخوانده
حقوق واخوانده تركيبي از حقوق خواهان مرحله بدوي و حقوق محكوم‌لهي است كه طرف شكايت از حكم قرار گرفته است.
براي دريافت اطلاعات بيشتر در خصوص واخواهي، به كانال تلگرام حقوقي وكيل دات كام مراجعه نماييد . كارشناسان مركز مشاوره حقوقي وكيل دات كام نيز آماده اند تا با ارائه خدماتي در زمينه مشاوره حقوقي تلفني وكيل دات كام به سوالات شما عزيزان پيرامون واخواهي پاسخ دهند .
سوالي داريد؟ با ما تماس بگيريد
تماس با برترين مشاوران در سراسر كشور از 8 صبح الي 12 شب حتي ايام تعطيل
وكيل دات كام بهترين راه حل براي مشكلات حقوقي شما